|
Երևանի պետական համալսարանի ''Կիրառական կենսաբանության գերազանցության կենտրոնի ստեղծում'' ծրագիր, որը ֆինանսավորվում է Կրթության և գիտության նախարարությանը կից ''Կրթության որակ և համապատասխանություն'' վարկային ծրագրի կողմից «Արենի 1 քարանձավում հայտնաբերված հնագույն օրգանական մնացորդների ուսումնասիրումը» Տվյալ առաջարկի հիմնական նպատակն է ուսումնասիրել խաղողների գենետիկական բազմազանությունը, ծագումն ու տնայնացման պատմությունը: «Արենի 1» քարանձավային համալիրում հայտնաբերված խաղողի մնացորդներն իրենցից ներկայացնում են հարուստ բնական գենետիկական բանկ, որը մեզ օգնում է գենետիկական տեղեկատվությունն անցյալից տեղափոխել ներկա և այդ տվյալները համեմատել ներկայիս վայրի և մշակովի խաղողի սորտերի, որոնք առկա են Հայաստանում և աշխարհի այլ երկրներում: Ծրագրի ողջ ընթացքում համագործակցելու ենք Տուբինգենի համալսարանի հետ: Առաջարկվող հետազոտության խնդիրները
Հայաստանը համարվում է հնագուն գյուղատնտեսության կենտրոններից մեկը, որտեղ ծագել են հացահատիկայինները: Հայաստանի ֆլորան ընդգրկում է վայրի ցորենի տեսակների և մշակովի ցորենի սորտերի լայն բազմազանություն, իսկ Հայաստանը համարվում է երեքից չորս վայրի ցորենի տեսակների առաջացման կենտրոն, որոնք են T. boeoticum Boiss, T. urartu Thum. նախկին Gandil և T. araraticum Jakubz.: Հայաստանում հայտնաբերվել է նաև այծակնի (Aegilops) ինը տեսակ, որոնք օժտված են լայն միջտեսակային բազմազանությամբ, մասնավորապես, կարևոր է A. tauschii Cosson (A. squarrosa L.), որը դիպլոիդ ինքնափոշոտվող տեսակ է և հանդիսանում է ժամանակակից հեքսապլոիդ ցորենի D գենոմի դոնոր: Ինչ վերաբերում է մյուս հացահատիկայիններին, հայտնաբերվել է վայրի աշորայի երկու տեսակ՝ միամյա Secale Vavilov Grosch. և բազմամյա S. montanum Guss. (հայտնաբերել է 36 վարիացիա), և վայրի ցորենի ութ տեսակ: Գոյություն ունեցող բազմազանությունը, ինչպես նաեւ հնաբուսաբանական հետազոտությունները փաստում են, որ միջառարկայական հետաքննությունը հիմնականում նպաստել է հասկանալու ցորենի և այլ հացահատիկային մշակաբույսերի ընտելացման բարդ և խճճված գործընթացը: Համատեղ համագործակցության շնորհիվ մեր նախնական հետազոտությունների հիման վրա մենք առաջարկում ենք հետևյալը.
Մարդկային ոսկորները պեղվել են հետևյալ շերտերից. ուշ էնեոլիթի վաղ փուլում (4300 – 4000 Cal Ք.ա.), ուշ էնեոլիթի միջին փուլում (4000 – 3800 Cal Ք.ա.), վաղ միջնադարում (7-9-դդ.): Առկա տեղեկատվության հիման վրա մենք առաջարկում ենք հետևյալ հետազոտությունները, որոնք կարող են լուծել այնպիսի խնդիրներ, ինչպիսիք են պեղման տարածքի բնութագրումը, որը նույնպես կնպաստի մարդկային պոպուլյացիայի զարգացման պատմության տեղական և գլոբալ մոդելների և ընկալողունակության բարձրացմանը, այդ թվում նաև առավել մանրամասն թափանցել անցյալի հիվանդությունների և պաթոգենների պատմության խորքը: Մեր առաջարկի հիմնական նպատակներն են.
|